Cartesiaanse twijfel

Meneer X, een cliënt, is geen onbekende van justitie, om het heel voorzichtig uit te drukken. Zijn normale ‘speelterrein’, of althans in de visie van het Openbaar Ministerie, is dat van oplichting en bedrog. Maar ook naleving van de Wegenverkeerswet laat bij deze cliënt in voorkomend geval te wensen over.

Zo in oktober 2015, als hij wordt aangesproken op het besturen van een motorrijtuig waar zijn rijbewijs ongeldig was verklaard, en tevens op forse overschrijding van de maximum snelheid (143 km/u waar 80 km/u was toegestaan).

De advocaat zal zich in zaken van technische aard niet altijd kunnen roeren, want daarop ziet zijn expertise niet. En je kunt niet in iedere zaak de hulp van een deskundige inroepen, al was het maar vanwege het kostenaspect.

Maar dat betekent niet dat je je maar alles moet laten aanleunen; een beetje gezond verstand kan je al aardig op weg helpen (om in de terminologie te blijven).

In deze zaak was de overschrijding van de maximum snelheid geconstateerd via een mobiele meting. Er was dus geen sprake van gefixeerde laserapparatuur, maar van een ‘handheld’ laserapparaat. En dat biedt dan toch mogelijkheden tot verweer, waar je normaal gesproken (DNA-onderzoek, vingerafdrukken, handschriftvergelijking, maar ook alcoholgehaltebepaling) bij rapportages van technische aard weinig in de melk te brokkelen hebt. 

Cliënt kon (en kan) erkennen dat hij te hard had gereden, maar zeer zeker niet dat hij de snelheid had overschreden in de mate zoals bij die mobiele meting werd vastgesteld. Dat leidde tot het volgende verweer:

"Blijkens het proces-verbaal is gebruik gemaakt van een lasersnelheidsmeter met typeaanduiding LTI 20/20 Truspeed Std. Het type goedkeuringsnummer betreft TP 7620. 

De verdediging oriënteert zich op de betrouwbaarheid van deze snelheidsmeter en stuit dan allereerst op een BBC-documentaire uit 2010 onder de titel “Inside out LTI20/20 inaccuracy documentation”. Die documentaire schetst een bepaald verontrustend beeld over dit type snelheidsmeter, want er kunnen grote discrepanties optreden (door het zogenaamde slipeffect) tussen de werkelijk aangehouden snelheid en de gemeten snelheid. Het komt (zo begrijpt de verdediging althans) vooral aan op de vastheid van de persoon die de snelheidsmeter hanteert. Een kleine beweging, al dan niet willekeurig, kan grote verschillen met zich meebrengen. 
Op zichzelf is natuurlijk denkbaar dat vanaf 2010 verbeteringen zijn doorgevoerd, maar ik waag dat eerlijk gezegd te betwijfelen in het licht van een uitspraak van 30 december 2014 van de State of Ohio, Columbiana County in the court of appeals seventh district (Cite as E. Liverpool v. Lawson) waarin juist deze snelheidsmeter tot inzet van verweer is gemaakt en de veroordeling wegens speeding ongedaan is gemaakt. 

De documentaire is ook daarom zo verontrustend omdat: 

1. in die zaak van de zijde van de producent in alle toonaarden werd bezongen dat het apparaat deugdelijk zou zijn, terwijl wetenschappers in die uitzending het tegendeel aantonen; 
2. de Engelse documentaire was geënt op een bezwaar van een politieagent die, omdat hij het klappen van de zweep kende, de betrouwbaarheid van het apparaat had aangevochten, terwijl de Engelse justitie niet genegen was ten behoeve van de makers van die documentaire een snelheidsapparaat ter beschikking te stellen; 
3. achteraf de Engelse justitie niet meer of anders wist te doen dan in generale zin de bevindingen te weerspreken, door te stellen dat het Amerikaanse apparaat, waarvan de makers van de documentaire zich hadden bediend, een ander apparaat zou zijn, met andere specificaties of andere software, dan het Engelse apparaat. Maar de documentairemakers wisten dat betrekkelijk overtuigend te ontzenuwen, door te wijzen op eigen publicaties van producent / justitie."

Dit verweer heeft er in ieder geval toe geleid dat de strafzaak van deze cliënt is aangehouden tot nadere datum en dat er nader onderzoek zal plaatsvinden naar de omstandigheden waaronder die meting plaatsvond. Dus wat in feite een bagatelzaak is, ofschoon de overschrijding aanzienlijk is, kan worden aangegrepen om principiële discussies te voeren over – ook – kwesties van technische aard. Het is dus goed om alles in twijfel te trekken, want twijfel zaaien is vrijspraak oogsten.

Door: Arnoud Comans