Algemene voorwaarden: toepasselijkheid en informatieplicht

-  De toepasselijkheid van algemene voorwaarden

Algemene voorwaarden worden in de praktijk niet gelezen. Zo zal de reiziger die een treinkaartje koopt niet de moeite nemen om de algemene voorwaarden op te zoeken en te bestuderen. Bij online bestellingen zal worden aangevinkt dat akkoord gegaan wordt met de toepasselijkheid van de algemene voorwaarden, zonder dat deze algemene voorwaarden daadwerkelijk worden gelezen. Men bindt zich in de regel dan ook aan algemene voorwaarden, zonder dat kennis wordt genomen van de inhoud van deze algemene voorwaarden.  

Het van toepassing zijn van algemene voorwaarden moet onderscheiden worden van de verplichting van de verkoper om de koper een redelijke mogelijkheid te bieden om van de algemene voorwaarden kennis te nemen (informatieplicht). Aan het van toepassing zijn van algemene voorwaarden worden geen strenge eisen gesteld. Zo zal de simpele vermelding op een offerte dat algemene voorwaarden worden gehanteerd al volstaan. Eveneens zal een bordje in de winkel, waarop aangegeven wordt dat algemene voorwaarden van toepassing zijn, volstaan. Op dat bordje zal echter ook staan dat de algemene voorwaarden op verzoek kunnen worden ingezien. Deze geboden mogelijkheid om de algemene voorwaarden in te zien, is dan een uitvloeisel van de informatieplicht.

-  De informatieplicht

Over deze informatieplicht bepaalt de wet meer algemeen dat hieraan voldaan wordt door vóór of bij het sluiten van de betreffende overeenkomst een redelijke mogelijkheid te bieden tot kennisneming van de algemene voorwaarden. In principe geldt bij de informatieplicht als hoofdregel dat de algemene voorwaarden vóór of bij het sluiten van de betreffende overeenkomst ter hand worden gesteld.

Op de hoofdregel van de terhandstelling, bestaan echter uitzonderingen. De belangrijkste uitzondering is het geval waarin het redelijkerwijs niet mogelijk is om vóór of bij het sluiten van de overeenkomst de algemene voorwaarden ter hand te stellen. Dit zal zich voordoen bij het voorbeeld van de winkel: het is onpraktisch en veelal ondoenlijk om bij iedere aankoop een lange set algemene voorwaarden aan iedere klant te verstrekken. Daarom kan volstaan worden met een bordje waarop vermeld staat dat de algemene voorwaarden op verzoek kunnen worden ingezien. In theorie zou iemand dus de algemene voorwaarden kunnen inzien en bestuderen voordat daadwerkelijk tot een aankoop wordt aangegaan. Ook bij een treinkaartje zou het onpraktisch en ondoenlijk zijn, indien de vervoerder vóór of bij elke aanschaf een set algemene voorwaarden moet verstrekken. Daarom zal (gedurende het koopproces) de reiziger erop gewezen worden dat er algemene voorwaarden van toepassing zijn en hoe deze ingezien kunnen worden (bijv. online), waarmee de vervoerder aan zijn informatieplicht voldoet.

Bij online aankopen ligt het weer anders: is een overeenkomst elektronisch tot stand gekomen (zoals een online aankoop), dan dienen in het kader van de informatieplicht de algemene voorwaarden eveneens langs elektronische weg ter beschikking te worden gesteld. Vereist hierbij is dat de algemene voorwaarden worden aangeboden op een zodanige wijze dat deze kunnen worden opgeslagen (om later te kunnen inzien). Hieraan kan worden voldaan door bijvoorbeeld de algemene voorwaarden als pdf-bestand aan te bieden (waarna deze kunnen worden opgeslagen).

Voor dienstverleners geldt de verplichting tot terhandstelling niet. Dienstverleners zijn partijen die ‘‘economische activiteiten buiten loondienst gewoonlijk tegen vergoeding verrichten’’. Enkele voorbeelden van deze dienstverleners zijn: advocaten, reisbureaus, architecten, accountants en (sommige) adviseurs. Met betrekking tot deze dienstverleners bepaalt de wet dat zij (ook) aan hun informatieplicht kunnen voldoen door te verwijzen naar een webadres, waarop de algemene voorwaarden staan weergegeven of door algemene voorwaarden ter inzage te leggen op de plek waar de dienst verricht wordt.

-  Schending informatieplicht: vernietiging algemene voorwaarden

Indien niet voldaan wordt aan de informatieplicht, blijven de algemene voorwaarden van kracht. Als gezegd, dienen immers enerzijds de toepasselijkheid en anderzijds de informatieplicht onderscheiden te worden. Maar het schenden van de informatieplicht breng wel met zich dat de vernietiging van de algemene voorwaarden kan worden ingeroepen. Het gevolg hiervan zal dan zijn dat de algemene voorwaarden van tafel zijn; deze maken dus geen onderdeel meer uit van de contractinhoud. Deze mogelijkheid tot vernietiging op grond van schending van de informatieplicht bestaat overigens niet voor grotere ondernemingen (ondernemingen met meer dan 50 werknemers of ondernemingen met een gepubliceerde jaarrekening).

-  Conclusie

Voor de toepasselijkheid van algemene voorwaarden gelden geen strenge eisen. Zo zal de vermelding op een offerte of een bordje in de winkel met de tekst dat algemene voorwaarden worden gehanteerd, volstaan. De wet geeft echter aan degene die algemene voorwaarden wenst te hanteren een informatieplicht. Hoofdregel is dat de algemene voorwaarden ter hand moeten worden gesteld. Dit lijdt uitzondering, indien terhandstelling redelijkerwijs niet mogelijk is. Komt de overeenkomst langs elektronische weg tot stand, dan moeten de voorwaarden langs deze weg worden aangeboden met de mogelijkheid deze op te slaan. Dienstverleners kunnen volstaan met een verwijzing naar het webadres waar de algemene voorwaarden staan weergegeven.

Voor vragen over dit onderwerp kunt u contact opnemen met mr. P. Contreras, advocaat, verbonden aan Vink & Partners Legal and Tax.